Mùa hè năm ấy tôi về thăm lại nơi mình dạy học lúc mới ra trường .
Sau hơn 20 năm xa cách giờ mọi thứ đều khác xưa nhiều quá . Thị trấn Hà Lam nhỏ bé ngày nào giờ đã khang trang hơn nhiều so với lúc còn chiến tranh . Nhà cửa mọc lên san sát , tất cả đều là nhà ngói tường xây hoặc nhà lầu bề thế ; đường xá tráng nhựa rộng rãi , xe cộ qua lại rộn rịp , hiệu ăn , quán cà phê . . . tấp tập kẻ ra người vào .
Đi hết con đường chính , tôi rẽ vào con đường dẫn lên Dốc Sõi , nơi có trường Tiểu học Bình Quý ( còn gọi là Trường Cốc Dù vì nơi đó có một cây cốc lâu năm , tán xòe ra như một chiếc dù lớn ) là ngôi trường tôi từng dạy học lúc mới chân ướt chân ráo từ Trường Sư Phạm Quy Nhơn ra đây . Hai bên đường đi là những cánh đồng vàng rực , thơm ngát hương lúa chín . Nắng chiều nghiêng nghiêng , bóng tôi cũng nghiêng nghiêng trên con đường nhỏ và lòng tôi thì xao xuyến bùi ngùi . Tôi xao xuyến vì sắp được gặp lại những người quen năm cũ , lớp trò yêu dấu ngày xưa và tôi bùi ngùi khi giờ đây chỉ còn mình tôi về thăm trường cũ , bạn bè tôi lúc mới ra trường giờ thì mỗi đứa một phương .
Đêm đó học trò cũ đến thăm tôi rất đông nên thầy trò trãi chiếu giữa sân để hàn huyên , tâm sự . Phần lớn trò cũ của tôi ngày ấy giờ đều đã có một cuộc sống khá tươm tất , vợ con đàng hoàng . Mỗi em mang đến ít bia , ít đồ nhắm . . . cứ thế chúng tôi vui vẻ bên nhau đến tận khuya mới tạm chia tay .
Sau khi học trò đã về hết tôi ra đóng cổng vì anh chủ nhà say khướt đã đi ngủ từ lâu . Đóng cổng xong tôi đang định quay vào thì bỗng nghe tiếng gọi :
- Thầy ơi ! Thầy ơi !
Tôi quay ra mở cổng thì từ ngoài một thanh niên một tay ôm một cái bọc nhỏ còn tay kia thì dẫn một đứa trẻ bước vào .
Bằng một giọng run run , người thanh niên hỏi tôi :
- Thầy ơi , thầy có còn nhớ em không ?
Tôi đáp :
- Em cứ vào đây cái đã , tối thế này làm sao thầy biết .
Tôi mời anh thanh niên vào nhà , dưới ánh đèn giờ tôi mới nhân ra đó là B , em học sinh lớp 5 nhà ở gần chiếc cầu sắt gãy mà ngày xưa tôi vẫn thường ra đó ngắm cảnh và trò chuyện với em trong lúc em đang cho bò ăn cỏ gần đó .
Tôi reo lên :
- B đấy à , phải B không !?
- Dạ chính em thầy ạ . Em tưởng thầy không còn nhớ em chứ .
Nói xong B quay sang bảo đứa trẻ :
- Con chào thầy đi con . Thầy đây là thầy ngày xưa của ba đó .
Đứa nhỏ vòng tay lễ phép :
- Em chào thầy ạ!
B lung túng quay sang bảo con :
- Con phải nói là cháu chào thầy ạ chứ sao lại xưng em với thầy . Thầy là thầy của ba đó con hiểu không .
Đứa bé ngoan ngoãn đáp :
- Cháu xin lỗi thầy , con xin lỗi ba . Cháu xin chào thầy ạ .
Ôi, người trò nhỏ của tôi năm xưa nay vẫn thế , vẫn nói năng thật lễ phép kín kẽ , đáng yêu .
Dưới ánh đèn giờ tôi mới nhìn rõ B hơn . Trông em giờ khác xưa nhiều quá . Ngày xưa tuy phải lao động vất vả giúp bố mẹ nhưng gương mặt B vẫn bầu bĩnh , đôi bàn tay vẫn đầy đặn . . . Còn bây giờ trông em tiều tụy quá , không giống như những trò đã đến thăm tôi trước đó . Tôi đang định hỏi giờ thì em làm gì ? Vợ con thế nào nhưng dường như đoán trước được điều đó nên em đã nói ngay :
- Thưa thầy , không giấu gì thầy , sau năm 1975 , ba mẹ em đi làm đồng giẫm phải mìn còn sót lại nên qua đời cùng lúc . Hai anh em của em cùng bà nội đã già lầm lũi nuôi nhau , rồi người anh đi nghĩa vụ hi sinh bên Campuchia trong chiến tranh biên giới , bà nội sau đó cũng qua đời . Thế là em chỉ một thân một mình rời bỏ quê hương vào tận Sài Gòn làm ăn , vất vã ngược xuôi mãi rồi cũng không sống nỗi ở cái chốn đất chật người đông ấy em đành phải quay về quê cũ với người vợ miền Tây đồng cảnh ngộ .
- Thế vợ em đâu sao không sang chơi với thầy cho vui mà chỉ có hai cha con vậy ?
- Số phận vẫn chưa buông tha em thầy ạ ! Vợ em cũng đã mất cách đây hơn ba năm rồi . Cô ấy mất vì bệnh nặng mà không đủ tiền thang thuốc .
Nghe nhắc đến mẹ, cậu bé con dụi dụi đầu vào vai áo cha , mắt rớm lệ và tôi cũng không nén được tiếng thở dài .
-Thầy xin lỗi hai cha con nhé , thầy vô tình quá nên làm hai cha con buồn . . .
- Không sao đâu thầy ạ . Được gặp lại thầy , kể chuyện cho thầy nghe em thấy nhẹ nhõm cả người .
Sau một hồi hàn huyên chuyện cũ lúc còn đi học, B đứng lên vòng tay lễ phép :
- Thưa thầy . . .
Tôi bối rối quá cũng đứng dậy vội gỡ tay em ra nhưng em vẫn không chịu .
- Thưa thầy , em xin lỗi vì đã đến làm phiền thầy vào giữa đêm khuya thế này nhưng từ tối đến giờ em bận chạy thêm mấy cuốc xe nên bây giờ em mới đến thăm thầy được . Em không có gì ngoài chút quà quê là ít khoai lang chà và mấy chén đường biếu thầy . . .
Ôi cậu học trò nhỏ của tôi ngày xưa . Em thật thà , đôn hậu là thế nhưng sao số phận của em lại quá hẫm hiu .
Tiễn em ra về tôi cố gắng nhét vào túi em ít tiền làm quà cho đứa con nhưng nói mãi em cũng vẫn không chịu nhận và sáng ngày tôi lại càng buồn hơn khi nghe bà lão nhà đối diện bảo rằng :Tội nghiệp , tối qua thằng B xe ôm nó đến từ sớm nhưng cứ lấp ló trước cổng không dám vào , tôi bảo nó vào nhưng nó cứ đứng nhìn lén qua hàng rào trông bạn bè cười đùa trong ấy mà thở dài .
Tháng 11 năm 2009
Viết cho người học trò nhỏ của tôi
Vũ Hải Châu
